ΤΙΤΛΟΣ :
ΕΙΔΟΣ:
ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ:
ΠΕΡΙΟΧΉ:
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ/NH:
EMAIL:
Ιστορικό ίδρυσης. Κώστας Φρόντζος: ο πρωτοπόρος
Η Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών (Ε.Η.Μ.) ιδρύθηκε το 1953 με πρωτεργάτη τον αείμνηστο Κώστα Φρόντζο και πνευματικούς ανθρώπους της εποχής, που τους συνεπήρε το όραμα της πνευματικής αναγέννησης της Ηπείρου και της πρωτεύουσάς της, μετά την δυσχείμερη περίοδο του πολέμου. Είχε ήδη προηγηθεί, από τις 24 Ιουλίου 1949, σύσκεψη και εκλογή εξαμελούς επιτροπής, η οποία προετοίμασε την δημιουργία της Ε.Η.Μ. και του Καταστατικού της, βασιζόμενου εν πολλοίς στο Καταστατικό της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
Η Ε.Η.Μ. είναι σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, πνευματικού και κοινωφελούς σκοπού. Ως πρόεδρός της, προτάθηκε και επελέγη ομόθυμα από τα ιδρυτικά μέλη μια σημαντική προσωπικότητα των Ιωαννίνων, ο Κωνσταντίνος Φρόντζος: νομικός, πνευματικός άνθρωπος με επικοινωνιακό χάρισμα, επιβλητικός με ηγετική ικμάδα (εικ. 1α-β). Από το 1955 υπήρξε ο Πρόεδρος των Διοικητικών Συμβουλίων της Ε.Η.Μ., έως τις 24 Δεκεμβρίου 1986, οπότε πέθανε.
Ο Κωνσταντίνος Φρόντζος γεννήθηκε το 1904 στην Πυρσόγιαννη της Κόνιτσας ως δευτερότοκος γιος του δασκάλου Αντώνη και της Πηνελόπης. Το 1925 πήρε πτυχίο δασκάλου και το 1930 πτυχίο της Νομικής Σχολής Αθηνών. Εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα, όπου και δικηγορούσε από το 1931 μέχρι το 1962. Σε δεύτερο γάμο νυμφεύθηκε την Αμαλία Παπαχρηστίδη. Πολιτεύθηκε, εξελέγη Δήμαρχος Ιωαννιτών και αφοσιώθηκε στην Ε.Η.Μ. ως το τέλος της ζωής του. Υπήρξε, επίσης, ιδρυτής του Ιδρύματος Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου (Ι.Μ.Ι.Α.Χ.), θυγατρικού της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών και διετέλεσε Πρόεδρός του από το 1976 έως το 1986.
Μετά από προσωρινή στέγαση σε φιλόξενους χώρους, η οριστική μετεγκατάσταση της Ε.Η.Μ. έγινε το 1964, στο κέντρο των Ιωαννίνων, στο Μέγαρο της (στην οδό Παρασκευοπούλου 4), το οποίο ιδρύθηκε με πολλούς αγώνες και τη σημαντική συνδρομή φορέων της πόλης (εικ. 2-3). Οι αείμνηστοι Βασίλης Χαρίσης και Γιώργος Ποταμιάνος ανέλαβαν, ο πρώτος την εκπόνηση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και ο δεύτερος συνέδραμε ως πολιτικός μηχανικός. Αμφότεροι ήσαν στελέχη της Ε.Η.Μ. και προσέφεραν αφιλοκερδώς και με ζήλο τις υπηρεσίες τους.
Στο Μέγαρο στεγάζονται τα γραφεία της Ε.Η.Μ., αίθουσες υποδοχής, το Πνευματικό της κέντρο (αίθουσα Κ. Κατσάρη, εικ. 4), αίθουσα εκδηλώσεων (Κ. Μαλάμου, εικ. 5), η Βιβλιοθήκη με το αναγνωστήριο και τα πολύτιμα αρχεία, η Πινακοθήκη και ξενώνας. Οι εσωτερικοί χώροι διαμορφώθηκαν κατά το πρότυπο της ηπειρωτικής παράδοσης με υψηλή αισθητική, αυθεντικά ξυλόγλυπτα στις οροφές και στους τοίχους (εικ. 6), λιθανάγλυφα τζάκια (εικ. 7), όλα συγκεντρωμένα ή αγορασμένα από παλιά σπίτια των Ιωαννίνων και της επαρχίας.
Αξιοσέβαστες προσωπικότητες της πόλης υπήρξαν ευεργέτες της Εταιρείας και δωρητές έργων τέχνης (ζωγραφική, γλυπτική), ποικίλων αντικειμένων και ενδυμάτων της λαϊκής μας παράδοσης, προσωπικών βιβλιοθηκών και σπουδαίων αρχείων (εικ. 8). Πολυάριθμοι εθελοντές και εθελόντριες όλων των ηλικιών συνέδραμαν καθοριστικά στο πολιτισμικό έργο της και στην εν γένει εξωστρέφειά της.
Η πολιτιστική προσφορά της ΕΗΜ
Η Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, από τα μέσα περίπου του 20ού αιώνα και εξής, αποτελεί εστία πολιτισμού για τα Ιωάννινα, την Ήπειρο και την ΒΔ Ελλάδα, έξοχο βήμα πνευματικής και καλλιτεχνικής καλλιέργειας, με συνεχείς διαλέξεις Ηπειρωτών και ξένων επιφανών προσωπικοτήτων της επιστήμης και των γραμμάτων (ιστορία, αρχαιολογία, παιδεία, λογοτεχνία, φιλολογία, σύγχρονη σκέψη, οικονομία, τεχνικός πολιτισμός, ιατρική, βιβλιοπαρουσιάσεις κ.ά.), συνεδρίων, ημερίδων και εκθέσεων, μουσικών εκδηλώσεων, θεατρικών παραστάσεων και θεατρικού αναλογίου, που διενεργούνται σε αίθουσες του Μεγάρου και στο υπαίθριο θέατρό της στο λόφο της πόλης. Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων ανακόπηκε, κατά την αλγεινή περίοδο της πανδημίας, ωστόσο, τα μέλη του Δ.Σ. αρνήθηκαν να σιωπήσουν πολιτιστικά. Έτσι ξεκίνησε ένας κύκλος με τον τίτλο Τηλε-εκδηλώσεις λόγου και τέχνης. Φθινόπωρο 2020 και κατόπιν Χειμώνας και Άνοιξη 2021: Εκλεκτές μουσικές ποικίλων ειδών και σύγχρονες μπάντες της πόλης, θεατρικό αναλόγιο, διαλέξεις και άλλες πρωτότυπες εκδηλώσεις με τη συμβολή σημαντικών καλλιτεχνών και επιστημόνων παρουσιάζονταν σχεδόν κάθε εβδομάδα, προς τέρψιν των συμπολιτών μας σε τοπικό κανάλι.
Τα Δωδωναία, οι θεατρικές παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο της Δωδώνης (εικ. 9), κατέλαβαν στο γενικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων της Ε.Η.Μ. εξέχουσα θέση (εικ. 10). Τα πρώτα Δωδωναία ξεκίνησαν στις 6 και 7 Αυγούστου 1960 με την ιστορική παράσταση της Ηλέκτρας σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη (εικ. 11) και ως πρωταγωνίστρια την μεγίστη ηθοποιό Ασπασία Παπαθανασίου. Έκτοτε, δεν αναβίωσε μόνον το αρχαίο θέατρο από τη λήθη, αλλά η Δωδώνη κατέστη ο χώρος, όπου, κάθε καλοκαίρι, συγκέντρωνε χιλιάδες Ηπειρώτες, ξένους θεατρόφιλους και απλούς πολίτες, επίσης χωρικούς, από τα γύρω χωριά. Στον περιβάλλοντα χώρο της Δωδώνης δημιουργήθηκαν δύο τουριστικά Περίπτερα, που λειτουργούσαν ταυτοχρόνως, προκειμένου να εξυπηρετούν τις ανάγκες των επισκεπτών των Δωδωναίων.
Η Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, το θεωρεί τιμή της που σας καλωσορίζει σήμερα, για να σας μεταφέρει τις εστίες ενός αληθινού πολιτισμού. Ύστερα από δυό χιλιάδες χρόνια ο λόγος της τραγωδίας, που ξέρει να λυτρώνη και να φρονηματίζει, θ’ αντηχήση και πάλι στην αποκαλυπτική σκηνή της Δωδώνης. Εκφράσεις του δυναμισμού και της καλαισθησίας της λαϊκής ψυχής, δοκιμασμένες ως την πιο απλή πληρότητα μες στην οργανική παράδοση του τόπου μας, σας προσφέρονται με τις Εκθέσεις της Λαϊκής Τέχνης και του Ηπειρωτικού χορού.
Χαρήτε τα σαν αρραβώνα των περασμένων με τα τωρινά, σαν υπόσχεση για ό,τι μέλλεται ακόμα ν’ αξιοποιηθή.
Η Ήπειρος σαν φυσικός και πνευματικός χώρος μες στην αρράγιστη συνέχειά της, με τη μοναδικότητα και την ιδιομορφία των τοπίων και των μνημείων της, αρχίζει να σας δείχνει την πιο αυθεντική φυσιογνωμία της. Χρέος και χαρά μας να κατεβούμε κοντά στις ρίζες παίρνοντας τώρα το μονοπάτι της Ηπείρου. ‘Άστραψε ο νους και γνώρισεν ο νιος τον εαυτό του’. Η γνωριμία της Ηπείρου είναι και γνωριμία του εαυτού μας, γνωριμία αξιών και ιδανικών κοινών και ανόθευτων. Σ’ αυτή την ωραία ‘ακμή’ συναπαντιόμαστε σήμερα για μια συνεστίαση αισθητικής χαράς και πολιτισμού. Χαιρετισμός του Κ. Φρόντζου κατά τα Α΄ Δωδωναία (1960).
Η Βιβλιοθήκη της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών (εικ. 12), η οργάνωση της οποίας υπήρξε προτεραιότητα από την ίδρυση του Ιδρύματος το 1954, στεγάζεται μαζί με το Αναγνωστήριο στον τέταρτο όροφο του Μεγάρου της. Βασικός σκοπός της δημιουργίας της υπήρξε η συγκέντρωση όλων των βιβλίων που έχουν γραφεί για τον Ηπειρωτικό χώρο από Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Διαθέτει σήμερα περίπου 75.000 τίτλους βιβλίων.
Ξεχωρίζει το τμήμα Ηπειρωτικής βιβλιογραφίας, στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί έργα Ηπειρωτών συγγραφέων, αλλά και όσα αναφέρονται στον Ηπειρωτικό χώρο ιστορικού, αρχαιολογικού, λαογραφικού, φιλολογικού και λογοτεχνικού ενδιαφέροντος. Η απόκτηση των βιβλίων προήλθε, είτε από προσφορές εκ μέρους επιστημόνων, συγγραφέων, πνευματικών ανθρώπων, Δημοσίων Υπηρεσιών, Ιδρυμάτων, Οργανισμών, Σωματείων, είτε από αγορές. Καθοριστική, προς αυτήν την κατεύθυνση, υπήρξε η πρακτική της δωρεάς ολόκληρων βιβλιοθηκών από ανθρώπους των γραμμάτων, όπως του Ηπειρώτη Καθηγητή του Πολυτεχνείου Δημητρίου Ευαγγελίδη, του Γιαννιώτη συγγραφέα και νομικού Δημητρίου Σαλαμάγκα, του Ακαδημαϊκού Ιωάννη Τρικαλινού, του Μητροπολίτη Αργυροκάστρου Παντελεήμονα, του Αναστασίου Χρηστομάνου κ.ά. Η Ε.Η.Μ. διαθέτει, επίσης, μεγάλο αριθμό ελληνικών λογοτεχνικών τόμων, καθώς και βιβλία αρχαιολογικά και της ιστορίας της τέχνης.
Στην Βιβλιοθήκη ανήκουν πλήρεις σειρές παλαιότερων και νεότερων περιοδικών, όπως η «Πανδώρα», ο «Φιλολογικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως», ο «Ηπειρωτικός Αστήρ», τα «Ηπειρωτικά Χρονικά», η «Ηπειρωτική Εστία», τα «Ηπειρωτικά Γράμματα», η «Ελλοπία» και άλλα.
Απόκειται, επιπλέον, ένα τμήμα με 700 περίπου τόμους παλαιτύπων, που παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον και προέρχονται από τυπογραφεία της Βιέννης, της Βενετίας, της Τεργέστης, της Λειψίας και άλλων πόλεων. Η έκδοση του παλαιότερου παλαιτύπου χρονολογείται στα 1533 και του νεότερου στα 1850.
Το Ιστορικό Αρχείο (εικ. 13) της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών και του θυγατρικού της Ιδρύματος Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου (Ι.Μ.Ι.Α.Χ.), διαρθρώνεται στις ακόλουθες θεματικές κατηγορίες:
α) Αρχείο Ηπειρωτικού και Αθηναϊκού Τύπου,
β) Ιστορικό Αρχείο εγγράφων (εκκλησιαστικών, οικογενειακών, εκπαιδευτικών και των Βαλκανικών πολέμων),
γ) Αρχείο φωτοτυπικής αναπαραγωγής και Φιλμογράφησης,
δ) Αρχείο Φωτογραφιών και Χαρτών.
Το εκδοτικό έργο της Ε.Η.Μ. (το ετήσιο Ηπειρωτικό Ημερολόγιο και μονογραφίες) είναι συνυφασμένο με την ίδια την υπόστασή της. Η προϊστορία, η, κλασική αρχαιολογία, η ιστορία, η γλωσσολογία και η παράδοση της Ηπείρου (νεότερη ιστορία και λαογραφία) είναι τα πεδία, γύρω από τα οποία στρέφεται το ενδιαφέρον των εκδόσεων.
Η Πινακοθήκη (εικ. 14) της Ε.Η.Μ. περιλαμβάνει έργα μερικών από τους σπουδαιότερους Nεοέλληνες ζωγράφους. Πρόκειται για δωρεές των ίδιων των δημιουργών, αλλά και ιδιωτών συλλεκτών, με στόχο τον εμπλουτισμό της Πινακοθήκης και την ενίσχυση του εκπαιδευτικού της ρόλου στην Ήπειρο.
Σπάνια έργα, όπως η προσωπογραφία του Παναγιώτη Αραβαντινού από τον Κερκυραίο ζωγράφο Χαράλαμπο Παχή, πίνακες σημαντικών καλλιτεχνών των αρχών του 20ού αιώνα, όπως του Ουμβέρτου Αργυρού και του Νικολάου Λύτρα, καθώς και δημιουργίες πιο σύγχρονης αντίληψης ζωγράφων, όπως του Σπύρου Βασιλείου, του Γιάννη Σπυρόπουλου και του Πάρη Πρέκα, παρουσιάζονται στους χώρους της Πινακοθήκης. Πολλοί είναι και οι Ηπειρώτες δημιουργοί, όπως οι: Κενάν Μεσαρέ, Κώστας Μαλάμος, Νίκος Χουλιαράς, Θέμος Μάϊπας, Τέμη Μανέκα, Ελένη Μπότσιου, Κυριάκος Ρόκος, Θανάσης Παπαγιάννης, Βασίλης Χαρίσης, οι οποίοι είναι μόνο μερικοί από τους αντιπροσώπους της νεότερης ηπειρωτικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ηπειρώτης υπήρξε και ο Απόστολος Πανταζής, ο οποίος κληροδότησε μεγάλο μέρος του έργου του στην Ε.Η.Μ.
Σχέδια, χαρακτικά και πίνακες ζωγραφικής, προσωπογραφίες, τοπία και ηθογραφικές σκηνές, απλώνονται στους τοίχους της Πινακοθήκης και παρουσιάζουν όλο το εύρος της νεότερης ελληνικής τέχνης, αποδεικνύοντας τη συμβολή της Ε.Η.Μ. στην πνευματική και καλλιτεχνική ζωή του τόπου. Επίσης μία σημαντική δωρεά συνθέτουν τα έργα της ζωγράφου και γλύπτριας Νίτσας Συνίκη, τα οποία και καταλαμβάνουν τρεις αίθουσες της Πινακοθήκης (εικ. 15). Τέλος, σε ειδικές αίθουσες εκτίθενται σπάνια χαρακτικά Ηπειρωτικού ενδιαφέροντος, καθώς και χάρτες.
Τα έργα της συλλογής της Ε.Η.Μ. εκτίθενται μόνιμα στο Μέγαρό της, ενώ άλλα φυλάσσονται σε ειδικό χώρο. Όλα μαζί συνιστούν έναν πολύτιμο θησαυρό, που ευφραίνει τους φιλότεχνους επισκέπτες και προσελκύει τους ερευνητές.
Σε ένα οθωμανικό Αρχοντικό του 19ου αι., στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο «Κώστας Φρόντζος» (εικ. 16) της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών. Ιδρύθηκε από τον αείμνηστο Κώστα Φρόντζο και τα εγκαίνιά του έγιναν το 1987, έναν χρόνο μετά το θάνατό του. Δίπλα στο Αρχοντικό προστέθηκε μία νέα πτέρυγα του Μουσείου, σε σχέδιο του σπουδαίου αρχιτέκτονα Βασίλη Χαρίση (εικ. 17).
Τα εκθέματα του Μουσείου και πλείονα αντικείμενα που απόκεινται στους αποθηκευτικούς του χώρους συνελέγησαν από τον Κώστα Φρόντζο, από δωρεές ιδιωτών, επίσης από αγορές, και συνιστούν θαυμαστά τεκμήρια του Ηπειρωτικού λαϊκού πολιτισμού.
Εκτίθενται ανδρικές και κυρίως υπέροχα φιλοτεχνημένες γυναικείες φορεσιές, που φορούσαν οι Γιαννιώτισσες δέσποινες (εικ. 18), αλλά και πολυάριθμα περίτεχνα ενδύματα από όλη την περιοχή της Ηπείρου (εικ. 19). Εξαίσια κοσμήματα, δημιουργίες της γιαννιώτικης, βορειοηπειρώτικης κωνσταντινουπολίτικης, βαλκανικής και ευρωπαϊκής κοσμηματοποιίας, υφαντά και κεντήματα. Σαλόνια της αστικής κοινωνίας των Ιωαννίνων και κοντά σε αυτά οι πορσελάνες της Κιουτάχειας, τα ασημένια τέχνεργα, η κεραμική, τα υάλινα, όλα όσα στόλιζαν τα σπίτια τους. Επιπλέον, αντικείμενα της καθημερινότητας, εργαλεία των ανθρώπων του μόχθου, ξυλόγλυπτα, χάλκινα, λιθανάγλυφα. Αντικείμενα – μνημεία μνήμης που ταξιδεύουν τον επισκέπτη του Μουσείου στη γνώση του παρελθόντος του τόπου και ανασυνθέτουν την κοινωνική ιστορία μιας μεγάλης εποχής.
Υπάρχουν οι φρονούντες ότι η ζωή εις την εξέλιξίν της μορφολογεί νέα σχήματα ικανοποιήσεως των αναγκών των ανθρώπων και ότι ματαιοπονούμεν προσπαθούντες να ανασυστήσωμεν πεθαμένα είδωλα. Υπάρχουν όμως και οι αντιφρονούντες, οι φρονούντες ότι οσονδήποτε και αν η ζωή εις την διαδρομήν της μεταβάλλη όψιν, ουδέποτε η όψις αυτή είναι ασύνδετος με το παρελθόν. Από την ομιλία του Κώστα Φρόντζου στα εγκαίνια της Έκθεσης αντικειμένων της Ηπειρωτικής Λαϊκής Τέχνης στο Αρχοντικό της Φρόσως Ιωαννίδη, όπου, τότε, στεγαζόταν η Ε.Η.Μ. (1961).
Το υπαίθριο θέατρο της Ε.Η.Μ. άρχισε να κατασκευάζεται το 1961 και αποπερατώθηκε, μετά από τεράστιες δυσκολίες και με την συνδρομή γιαννιώτικων επιχειρήσεων και του στρατού, το 1964 (εικ. 20). Τα σχέδια εκπονήθηκαν από τον Βασίλη Χαρίση. Χρησιμοποιείται κατά την καλοκαιρινή περίοδο για καλλιτεχνικές και πνευματικές εκδηλώσεις (θέατρο, μουσική, χορό κ.ά.) της Εταιρείας και άλλων φορέων.
Ένα θαυμαστό μνημείο ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής αποτελεί το Τουριστικό Περίπτερο (εικ. 21-22) της Ε.Η.Μ. με δύο ορόφους, στον λόφο, δίπλα στο υπαίθριο θέατρο, σε σχέδια και πάλι του εξαίρετου Βασίλη Χαρίση. Το εσωτερικό του κοσμούν αυθεντικά ξυλόγλυπτα, επίσης λιθανάγλυφα τζάκια από την Κόνιτσα, τα Ζαγόρια και το Πωγώνι. Σε έκταση του λόφου λειτουργεί ζωολογικός κήπος, η έκταση του οποίου εμπλουτίσθηκε με την ιδιαίτερη ηπειρωτική πανίδα και χλωρίδα. Παράλληλα δημιουργήθηκε ξενώνας και χώροι βοηθητικοί για την έλευση και ανάπαυλα των επισκεπτών και ταξιδιωτών.
Τα Λιθαρίτσια (εικ. 23) ανεγέρθηκαν στα ΝΑ του πάρκου των στρατώνων, στην παλαιότερη θέση του – ήδη κατεστραμμένου από τα σουλτανικά στρατεύματα (1820-1822) – παλατιού του Αλή Πασά και των μεγάρων των γιών του. Διασώθηκαν οι υπόγειες στοές, οι οποίες και διατηρούνται με σεβασμό. Με την έγκριση του Ε.Ο.Τ. το 1967 άρχισαν οι σκέψεις για την αξιοποίηση του χώρου και την επέκταση του πάρκου. Ο Βασίλης Χαρίσης φιλοτέχνησε υπέροχα σκαριφήματα για τα οποία γράφει χαρακτηριστικά: Τα σκαριφήματα αυτά έγιναν τότε, για να καταλάβουν και να πεισθούν μερικοί ‘αρμόδιοι’ ότι ο Φρόντζος δεν κατέστρεφε τίποτε από τα καταρρέοντα εκείνα τειχόκαστρα, αλλά, αντίθετα, τα αναστήλωνε, τα συντηρούσε και πρόσθετε στον παραδοσιακό αυτό χώρο ένα πραγματικό απόκτημα για την πόλη των Ιωαννίνων. Έτσι, δημιουργήθηκαν χώροι αναψυχής με εξαιρετικές αίθουσες και ταράτσα που αγναντεύει την πόλη και την λίμνη.
Αξιόλογη τουριστική μονάδα, ένα Περίπτερο με γιαννιώτικη αρχιτεκτονική, ιδρύθηκε και στον Λούρο από τον Ε.Ο.Τ. και την Ε.Η.Μ., αλλά η λειτουργία του υπήρξε βραχεία, λόγω ανυπέρβλητων προβλημάτων, οπότε και δόθηκε στον Ε.Ο.Τ.
Στο πάρκο Άλσος τιμήθηκαν με προτομές, φιλοτεχνημένες από γνωστούς γλύπτες, λογοτέχνες της Ηπείρου. ΄Εκτοτε το πάρκο ονομάζεται Άλσος των Ποιητών: Κώστας Κρυστάλλης (του γλύπτη Νικόλα, εικ. 24), Γιώργος Ζαλοκώστας (του γλύπτη Νικόλα), Παναγιώτης Αραβαντινός (του γλύπτη Ν. Γεωργαντή), Χρήστος Χρηστοβασίλης (του γλύπτη Νικόλα), Δημήτριος Σαλαμάγκας (του γλύπτη Κ. Ρόκκου), του Γεωργίου Χατζή-Πελλερέν (του γλύπτη Κ. Ρόκκου).
Δεν μας το ζητούν εκείνοι, αλλά εμείς τους θέλουμε μαρμαρωμένα σύμβολα μπροστά μας, είδωλα της αγάπης και του σεβασμού μας, πρότυπα φρονηματισμού, δαδούχους και οδηγούς στη λεωφόρο των γνησίων μας παραδόσεων, παράδειγμα ες αεί. Απόσπασμα ομιλίας του Φρόντζου (1959).
Προτομές σημαντικών προσωπικοτήτων έστησε η Ε.Η.Μ. στα Ιωάννινα και σε άλλες ηπειρωτικές πόλεις. Με τη συνδρομή της Ε.Η.Μ. διεκπεραιώθηκαν και πολλά άλλα έργα και οικοδομήματα στα Ιωάννινα, στην Κόνιτσα, Πωγωνιανή και Βίτσα.
«Κρατώ με αγάπη και σεβασμό τη μνήμη της αρχοντικής και παλληκαρίσιας παρουσίας του…» [Πόπη Ζώρα]
Ο Κώστας Φρόντζος, δικαιωμένος από την ηπειρωτική ιστορία, τιμήθηκε, εκπροσωπώντας την Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, για την ανυπέρβλητη πολιτισμική προσφορά από την Ακαδημία Αθηνών. Έγραψαν για την προσωπικότητα και το έργο του πολυάριθμοι πνευματικοί άνθρωποι της Ελλάδας και του εξωτερικού, πολιτικοί, καλλιτέχνες, καθηγητές Πανεπιστημίου και, ασφαλώς, οι συνεργάτες του.
Εικόνες
β) προτομή του Κ. Φρόντζου, γλύπτης Θ. Παπαγιάννης
