Ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους Έλληνες καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Η πλούσια παρακαταθήκη που άφησε στην νεοελληνική τέχνη είναι ανεκτίμητη τόσο στα εικαστικά όσο και σε διδακτικό έργο αφού υπήρξε επί 35 συναπτά έτη καθηγητής της ιστορικής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών! Επηρέασε καθοριστικά το τοπίο της μεταπολεμικής τέχνης στην Ελλάδα, πετυχαίνοντας στη ζωγραφική του την σύζευξη του κλασικού με το μοντέρνο. Ενδιαφέρθηκε για ποικίλα θέματα όπως το τοπίο ή η νεκρή φύση, ωστόσο η δημιουργία του στην ρεαλιστική και γεωμετρική της φάση , είναι κατά βάσιν ανθρωποκεντρική με άξονα τον έρωτα και τον θάνατο.
Γεννήθηκε στην Άρτα στις 23 Απριλίου 1916. Aπό το 1931-1936 σπουδάζει στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών με δασκάλους τους Κων.Παρθένη, Ουμβέρτο Αργυρό και Γιάννη Κεφαλληνό. Εκεί γνωρίζεται με τους μετέπειτα επώνυμους καλλιτέχνες Γ.Τσαρούχη, Χρ.Καπράλο, Ν.Νικολάου, Τάσσο και άλλους. Το 1937 μεταβαίνει με υποτροφία στη Ρώμη και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους εγκαθίσταται στο Παρίσι για περαιτέρω σπουδές πάνω στα εικαστικά. Με την έναρξη του πολέμου επιστρέφει στην Ελλάδα για να στρατευθεί.
Το 1947 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή καλών Τεχνών στο προπαρασκευαστικό τμήμα και δέκα χρόνια αργότερα ως καθηγητής με έδρα στην ζωγραφική, όπου παρέμεινε στην θέση αυτή έως το 1983. Ασχολήθηκε με την χαρακτική ,την κεραμική ,την εικονογράφηση και την σκηνογραφία συνεργαζόμενος με το Εθνικό Θέατρο, Ελληνικό Χορόδραμα και το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Τα έτη 1959-62 σχεδίασε και εκτέλεσε την εγχάρακτη σύνθεση μνημειακών διαστάσεων, στο ξενοδοχείο Χίλτον της Αθήνας.
Πραγματοποίησε σημαντικές ατομικές εκθέσεις ενώ συμμετείχε σε ομαδικές και διεθνείς μεταξύ των οποίων η Μπιενάλε της Βενετίας (1958) και η Μπιενάλε Ταπισερί της Λοζάνης (1965, 1972). Έλαβε επίσης σημαντικές διακρίσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εικονογράφησε ποιητικές συλλογές του Οδ.Ελύτη και του Γ.Σεφέρη ενώ συνδέθηκε στενά και με τον Μάνο Χατζηδάκι.
Το 1988 έλαβε χώρα μεγάλη αναδρομική έκθεση των έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη, στην οποία δώρησε πολλά από αυτά. Το 1996 τιμήθηκε με έκθεση που οργανώθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ τιμήθηκε και με εκθέσεις όπως στο Μουσείο Μπενάκη, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης- Θεσσαλονίκη και άλλα μέρη της Ελλάδος. Το 2018 μετά τον θάνατό του πραγματοποιήθηκε ιδιαίτερα σημαντική αναδρομική έκθεση των έργων του με την συνεργασία μεγάλων φορέων και ιδρυμάτων του πολιτισμού στην Ελλάδα όπως το Μουσείο Μπενάκη, η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και η Γκαλερί Ζουμπουλάκη , με την συμπαράσταση της οικογένειας του ζωγράφου.
Ο Γιάννης Μόραλης πέθανε στην Αθήνα στις 20 Δεκεμβρίου 2009.
Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας «Γιάννης Μόραλης»
Η Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας «Γιάννης Μόραλης» εγκαινιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2010 επι Δημαρχίας Παναγιώτη Οικονομίδη και στεγάζεται στο ανακαινισμένο πρώην κτήριο της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Βρίσκεται επί της οδού Νικολάου Πλαστήρα 13 και η κτηριακή της δομή εκτείνεται κυρίως στο ισόγειο και στον πρώτο όροφο, περιλαμβάνει δε μεταξύ άλλων τους παρακάτω χώρους:
Στο ισόγειο αίθουσα εκθέσεων εμβαδού 90 τ.μ. και αίθουσα παιδικού εργαστηρίου εμβαδού 24,5 τ.μ..
Στον πρώτο όροφο αίθουσα εκθέσεων εμβαδού 104 τ.μ..
Στους δύο ορόφους περιλαμβάνονται και άλλοι βοηθητικοί χώροι, όπως γραφεία, χώρος έκδοσης εισιτηρίων, χώροι υγιεινής, χώροι αποθήκευσης έργων τέχνης, γραφείο συνεδριάσεων της καλλιτεχνικής επιτροπής, γραφείο αρχειακού υλικού, ανελκυστήρας, κ.ά.. Το συνολικό εμβαδόν των χώρων της Πινακοθήκης είναι 357 τ.μ.. Τα αρχιτεκτονικά δεδομένα για την αναπαλαίωση του κτηρίου που προϋπήρχε και την δημιουργία των χώρων της Δημοτικής Πινακοθήκης έγιναν από τον Ιωάννη Βεντουράκη και τον Θεμιστοκλή Στρογγυλό.
Το κτήριο διαθέτει ένα μεγάλο υπόγειο με κατάλληλα διαρρυθμισμένους αποθηκευτικούς χώρους. Έμπροσθεν του κτηρίου υπάρχει αύλειος χώρος-πλατεία, ο οποίος διαμορφώθηκε από τον γνωστό Αρτινό αρχιτέκτονα Γιώργο Βαφιά, ως δώρο στην πινακοθήκη, όπου μπορούν να φιλοξενούνται εικαστικά δρώμενα, σε συνάφεια πάντα με τον θεσμικό της ρόλο. Στον χώρο αυτό βρίσκεται και η μπρούτζινη προτομή του Γιάννη Μόραλη, που φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Δημήτρη Τσιρογιάννη.
Η Πινακοθήκη από το 2011 υπάγεται στο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία 'Κέντρο Κοινωνικής Μέριμνας-Παιδείας-Αθλητισμού-Πολιτισμού' του Δήμου Αρταίων και η λειτουργία της διέπεται από τις σχετικές διατάξεις του εσωτερικού της κανονισμού.
Η δημιουργία της απετέλεσε όνειρο ζωής και διακαή πόθο του γνωστού Αρτινού ζωγράφου, μαθητή και φίλου του Γιάννη Μόραλη, Αποστόλη Τσιρογιάννη. Ήταν αυτός που πρώτος διαπίστωσε την αναγκαιότητα δημιουργίας πινακοθήκης στην Άρτα. Μετά από προσπάθειες αρκετών ετών, συναντήσεις με τους Δημάρχους Κώστα Βάγια και Παναγιώτη Οικονομίδη, ταξίδια στην Αίγινα για συναντήσεις με τον ίδιο τον Γιάννη Μόραλη και μετά από επίμονες προσπάθειες αυτού του ιδίου και του στενού φίλου του Θανάση Κονταξή, το όραμα της Δημοτικής Πινακοθήκης ολοκληρώθηκε. Είναι απαραίτητο στα ιστορικά αυτά περιληπτικά στοιχεία να τονιστεί και ο σημαντικός ρόλος και η αποφασιστική παρέμβαση του τότε Δημάρχου Παναγιώτη Οικονομίδη, χωρίς την παρουσία του οποίου η Δημοτική Πινακοθήκη σήμερα δεν θα υπήρχε.
Στον αρχικό εμπλουτισμό της Πινακοθήκης με έργα, συνετέλεσαν σημαντικά οι Αρτινοί που διέμεναν στην Αθήνα με την εταιρία που ίδρυσαν ΄Φίλοι της Δημοτικής Πινακοθήκης Άρτας' και οι Αρτινοί που διέμεναν στην Άρτα, με την παράλληλη εταιρία τους 'Εικαστική Πρωτοβουλία Άρτας'. Το αποτέλεσμα είναι η πινακοθήκη αμέσως μετά τα εγκαίνιά της να φιλοξενεί αξιόλογες πρωτότυπες δημιουργίες επώνυμων ζωγράφων όπως των: Δημήτρη Μυταρά, Χρόνη Μπότσογλου, Γιάννη Ψυχοπαίδη, Τριαντάφυλλου Πατρασκίδη, Γιώργου Μήλιου, Henk van Boakel, Βασίλη Σταύρου και αρκετών άλλων.
Στο πρώτο Δ.Σ. της πινακοθήκης το 2010 συμμετείχαν οι: Παναγιώτης Οικονομίδης, Δήμαρχος και Πρόεδρος του Δ.Σ. αυτής, Γεώργιος Κοτσαρίδας , Ευάγγελος Χαρακλιάς εκ μέρους της εταιρίας 'Φίλοι της Δημοτικής Πινακοθήκης Άρτας', Δημήτρης Βάσσος εκ μέρους της εταιρίας 'Εικαστικής Πρωτοβουλίας Άρτας' και ο Δημοτικός Σύμβουλος, δικηγόρος Πάνος Καραγεώργος.
Το βράδυ της 13ης Δεκεμβρίου του 2010 όλοι όσοι ονειρεύτηκαν και συνετέλεσαν στην δημιουργία της πινακοθήκης, μαζί με το σύνολο του πολιτικού κόσμου και πλήθος Αρτινού λαού παραβρέθηκαν στα εγκαίνια της, κατά την διάρκεια των οποίων ο Παναγιώτης Οικονομίδης είπε χαρακτηριστικά πως ‘Η Πινακοθήκη που αποτελεί την ναυαρχίδα του πολιτισμού για την πόλη μας θα ταξιδέψει στον χώρο και στον χρόνο και θα ξεπεράσει τους δικούς μας βιολογικούς ορίζοντες. Το δικό μας ταξίδι στο όνειρο αρχίζει.’ Εκείνη την βραδιά έγιναν και τα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης του Αποστόλη Τσιρογιάννη και καταγράφεται η έκθεση αυτή ως η πρώτη που έγινε στην Δημοτική Πινακοθήκη σαν φόρος τιμής στο πρόσωπό του για τις προσπάθειες που έκανε.
Οι περιοδικές εκθέσεις που έχουν λάβει χώρα στην Πινακοθήκη μέχρι τώρα και η γνωριμία του κοινού της ΄Άρτας με την τέχνη και γενικότερα η προσέγγιση με τον πολιτισμό είναι συνεχής. Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε εικαστικά δρώμενα και καλλιτέχνες που έχουν εκθέσει στην Πινακοθήκη και είναι πανελλήνιας εμβέλειας όπως οι: Βασίλειος Σταύρου, Δημήτριος Ράτσικας μαθητής του Μόραλη, Απόστολος Τσιρογιάννης μαθητής του Μόραλη, πολλοί καλλιτέχνες απόφοιτοι Α.Σ.Κ.Τ., Βασίλης και Αφροδίτη Γκανιάτσα που εξέθεσαν φωτογραφίες για τα 27 αρχοντικά της Άρτας, Εύα Μελλά πρόεδρος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, Θεόδωρος Παπαγιάννης, καθηγητής της Α.Σ.Κ.Τ. με την έκθεση γλυπτών του ‘Η Πομπή’, Κωστής Σχιζάκης σε συνεργασία με το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών Ηρακλείου Κρήτης, Κώστας Μπαλάφας με έκθεση φωτογραφιών του, κ.ά.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί το αξιόλογο έργο που επιτελείται με την λειτουργία εργαστηρίων ζωγραφικής εντός του χώρου της Πινακοθήκης με τμήμα ενηλίκων και διδάσκοντα τον Αλέξανδρο Τσιούρη και παιδικό τμήμα με διδάσκοντα τον Βαγγέλη Μπόμπορη κατά το χρονικό διάστημα από τον Οκτώβριο μέχρι και Μάιο κάθε έτους. Σημειωτέον ότι στο τέλος των μαθημάτων τα έργα των μαθητών εκτίθενται στους χώρους της Πινακοθήκης.
Κατά καιρούς υπεύθυνοι της Πινακοθήκης είχαν τοποθετηθεί Δημοτικοί Σύμβουλοι ώσπου το έτος 2020 με απόφαση του Δημάρχου Χρήστου Τσιρογιάννη ορίστηκε για πρώτη φορά πενταμελής επιτροπή εικαστικών με επίτιμο πρόεδρο τον Αποστόλη Τσιρογιάννη.
Η Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας στον σχεδιασμό της αποβλέπει στη συνεργασία με όσο το δυνατόν περισσότερες πινακοθήκες και φορείς δραστηριοποιούνται στον Ελληνικό χώρο και κυρίως αυτές που βρίσκονται στον χώρο της Ηπείρου, μεταξύ των οποίων είναι: η Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, η Πινακοθήκη Μετσόβου, το ΄Ιδρυμα Γκανή, η Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών, η Πινακοθήκη χαρακτικής του Δήμου Ζίτσας, το Ριζάρειο εκθεσιακό κτήριο Μονοδενδρίου, το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (ΕΕΤΕ), το Σωματείο Ηπειρωτών Καλλιτεχνών, το Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης "Θεόδωρος Παπαγιάννης", η Πινακοθήκη Λέανδρου Σπαρτιώτη, το τμήμα Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Σκοπός της Πινακοθήκης είναι όχι η στείρα παράθεση πινάκων κατά τη διοργάνωση των εκθέσεων αλλά και οι παράλληλες εκδηλώσεις, που μπορούν να περιλαμβάνουν παρουσιάσεις βιβλίων που σχετίζονται με τα εικαστικά, εκθέσεις φωτογραφίας και οπτικοακουστικών μέσων, φορέων και φυσικών προσώπων με αναγνωρισμένο έργο, και happenings κάθε μορφής ,που θα έχουν σχέση όμως απαραίτητα με τα εικαστικά.
Επιγραμματικά ο θεσμικός ρόλος της είναι η συλλογή, έκθεση, διαφύλαξη, συντήρηση και μελέτη έργων εικαστικής τέχνης, με σκοπό την αισθητική καλλιέργεια του κοινού και την δια βίου εκπαίδευση μέσα από τις Εικαστικές Τέχνες που υποστηρίζεται και με κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα.
Με την Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας μπορεί οποιοσδήποτε να επικοινωνήσει στον τηλ. αριθμό 2681024946 , μέσω του e-mail Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και της ιστοσελίδας στο Facebook Δημοτική Πινακοθήκη Άρτας " Γ. Μόραλης " από το οποίο έχει την δυνατότητα να ενημερώνεται για όλα τα νέα και τα δελτία τύπου της Πινακοθήκης, καθώς και για όλες τις παρελθούσες και μελλοντικές δραστηριότητές της.
Πέγκυ Ζουμπουλάκη
Γκαλερίστα
«Ο Γιάννης Μόραλης ανήκει στη χαρισματική μειονότητα των καλλιτεχνών της γενιάς του '30 και αυτή είναι η αιτία που ο ίδιος και το έργο του θα "γράφουν" στο βάθος του χρόνου. Η τωρινή έκθεση βρίσκεται κάπως πιο κοντά στον άνθρωπο πίσω από το έργο και μαζί με το έργο. Θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά ένα επιλεγμένο μέρος του πολύτιμου προσωπικού αρχείου του, το οποίο είχε την πρόνοια και την έμπνευση να δωρίσει στο ΜΙΕΤ. Ήμουν παρούσα την ημέρα που παρέδιδε το σημαντικό αυτό κομμάτι της ζωής του – γιατί δεν ήταν μόνο το έργο του σημαντικό.
Ο Γιάννης Μόραλης ήταν ένας άνθρωπος συναισθηματικός αλλά και εσωστρεφής. Ανοιγόταν σε πολύ λίγους ανθρώπους, ίσως και μετρημένους στα πέντε δάχτυλα. Αυτή η έκθεση, λοιπόν, φανερώνει τον σεμνό καλλιτέχνη με τη μεγάλη καρδιά, μια πλευρά του που λίγοι γνώριζαν. Έτσι, ο επισκέπτης της έκθεσης θα ανακαλύπτει πράγματα για την προσωπικότητα του Μόραλη και θα τα συνδέει με το έργο του.
Εγώ, ως γκαλερίστα, δούλεψα μαζί του 45 χρόνια, που τα θεωρώ όλα τους ανεκτίμητα. Αναπτύξαμε όχι μόνο μια σχέση εμπιστοσύνης αλλά κάτι πολύ παραπάνω, μια φιλία οικογενειακή. Η παρουσία του ήταν σχεδόν καθημερινή, τόσο στην γκαλερί όσο και στην οργάνωση κάθε έκθεσης, γιατί ήθελε πάντα να ελέγχει κάθε λεπτομέρεια, σε σημείο που μερικές φορές να γίνεται και κουραστικός.
Ως προς αυτό, λοιπόν, θα σας διηγηθώ ένα μικρό περιστατικό. Γιορτάζαμε κάθε χρονιά τα γενέθλιά του στην γκαλερί και φροντίζαμε πάντα να υπάρχει σ' αυτήν τη γιορτή κάτι σαν μικρή έκπληξη. Και μια χρονιά η έκπληξη ήταν ότι η τούρτα των γενεθλίων είχε τη μορφή ενός γλυπτού του φτιαγμένου από σοκολάτα. Είχαμε επιλέξει το πιο απλό στη φόρμα απ' όλα του τα γλυπτά και είχαμε αναθέσει την κατασκευή της τούρτας-γλυπτού στον Στέλιο Παρλιάρο, που πιάνει καλά το χέρι του σε τέτοια πράγματα. Όταν, τελικά, ο Γιάννης Μόραλης είδε την τούρτα, ξαφνιάστηκε, είναι η αλήθεια, αλλά αμέσως πήρε ένα μαχαίρι και, λέγοντάς μου "το επάνω μέρος της σοκολάτας θέλει λίγο ίσιωμα", το ίσιωσε! Ήθελε όλα να τα προσέχει μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.
Θα φαντάζεστε όμως και το γέλιο που έγινε μεταξύ όλων. Εγώ του είπα: "Μα, βρε Γιάννη, θα τη φάμε, δεν θα την πουλήσουμε!". Αυτό επαναλαμβάνω ότι το αναφέρω για να δείτε πόσο πρόσεχε το έργο του και ότι καμιά φορά γινόταν λίγο υπερβολικός. Συχνά, ξέρετε, επειδή ο Μόραλης ήταν πάντα ντυμένος όπως πρέπει να είναι ντυμένος ένας κύριος και επειδή ήταν πολύ σοβαρός, οι άλλοι δεν καταλάβαιναν την οικειότητα που μπορούσε να εμπνεύσει, αλλά ούτε και αυτό που σας διηγούμαι τώρα, ότι δηλαδή μπορούσε να παρασυρθεί κάποιος μαζί του στο γέλιο».
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
